تاملی بر نقش پارادوکسیکال فرانسه؛ هم بازار و هم تهدید ایران
۱۳۹۶/۰۸/۲۵ :: ۰۸:۱۰
احمد صدیقی
تاملی بر نقش پارادوکسیکال فرانسه؛ هم بازار و هم تهدید ایران
خبرگزاری فارس: تاملی بر نقش پارادوکسیکال فرانسه؛ هم بازار و هم تهدید ایران
همانطور که فرانسه نقش بسیار فعال و منفی را در شرایط مذاکرات هسته ای ایفا می کرد، با همان تب و تاب فرانسوی ها در حال بازی کردن نقشی مشابه در قضایای ساختگی موشکی و منطقه ای ایران هستند.
همانطور که فرانسه نقش بسیار فعال و منفی را در شرایط مذاکرات هسته ای ایفا می کرد، با همان تب و تاب فرانسوی ها در حال بازی کردن نقشی مشابه در قضایای ساختگی موشکی و منطقه ای ایران هستند.
دو مورد و یک سوال
مورد اول: در حالی که وزارت امور خارجه ایران طی بیانیه ای اظهار داشته که هیچ دخالتی در امور لبنان ندارد، وزارت خارجه فرانسه روز دوشنبه مدعی شد، «عدم دخالت ایران در امور لبنان، شرطی مهم برای ثبات در منطقه است.»
مورد دوم: اخیرا امانوئل مکرون در امارات بیان داشته احتمال وضع تحریم‌های جدید علیه ایران وجود دارد. آگنه روماته اسپاین، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه نیز روز دوشنبه گفت «همانطور که می‌دانید اتحادیه اروپا در حال حاضر تحریم‌هایی علیه نهادهای موشکی دخیل در برنامه موشک‌های بالستیک ایران اعمال کرده است.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی فرانسه در ادامه گفته: «در صورت لزوم، می‌توان تحریم‌های جدید [علیه برنامه موشکی ایران] وضع کرد.»
یک سوال: چرا فرانسوی ها اخیرا با مواضع سرسختانه علیه ایران محیط امتیازگیری را از هسته ای تغییر داده و به سمت موشکی و منطقه ای سوق داده اند؟ برای پاسخ ابتدا بایستی به بازیگری فرانسه در چند سال اخیر در خصوص ایران و برای بر هم زدن نقش و نفوذ ایران در منطقه و به طور کلی تلاش برای امتیازگیری از ایران اشاره کرد. سپس بایستی به دلایل این امر توجه داشت.
1. بازیگری پارادوکسیکال فرانسه؛ هم تسخیر بازار و هم تهدید امنیتی ایران
فرانسوی ها در حالی که تلاش می کنند برخی بازارهای ایران را در دست بگیرند، در عین حال از تلاش های خود برای مهار نفوذ ایران نیز دست بردار نیستند. نمونه بزرگ این موضوع را می توان در اتفاقاتی که در توافق هسته ای با ایران، بعد از توافق، حضور منافقین در فرانسه، تلاش ها برای مذاکره مجدد با ایران، مسئله سعد الحریری و ... مشاهده کرد که در زیر به این مسائل اشاره می شود.
نخست، نشست های منافقین در پاریس
در حال و هوایی که همین چند ماه پیش دکتر ظریف در سفر اروپا در تلاش بود تا نظر شرکت های اروپایی را برای تجارت با ایران جلب کند و به ایتالیا، آلمان، و فرانسه سفر کرده بود، فرانسوی ها میزبان نشست منافقین در پاریس بودند. این موضوع نشان دهنده این بود که فرانسوی ها در عین حالی که تلاش دارند بازار ایران را برای کسب منافع اقتصادی تسخیر کنند به دنبال ایجاد موانع امنیتی برای تهران هستند. در همان برهه زمانی بسیاری این سفر وزیر امور خارجه را کم توجهی به مسئله عزت ملی تعبیر کردند. اگرچه خیل عظیمی از آمریکایی ها در آن نشست حضور یافتند، به گونه ای که سه نماینده فعلی کنگره در آن نشست حاضر بودند و «تغییررژیم» کلید واژه تمام سخنرانان آمریکایی و غربی این نشست بود، اما آنچه برجسته بود نقش و تاثیرگذاری فرانسه در این زمینه بود.
دوم؛ حمایت های بی انتهای فرانسه از اتهام استفاده از سلاح شیمیایی توسط دولت سوریه
هر چند هفته ای یک بار خبری از فرانسه به خبرگزاری ها مخابره می شود مبنی بر اینکه دولت سوریه از سلاح شیمیایی علیه غیرنظامیان استفاده کرده است. این در حالی است که همین فرانسوی ها به همراه متحدان آمریکایی خود، دمشق را از داشتن و انبار کردن سلاح های شیمیایی ممنوع کردند و تحت بازرسی های سازمان ملل رژیم هایی برای خروج و بازرسی مواد شیمیایی سوریه تعبیه کردند. اخیرا دوباره این موضوع برجسته شد و فرانسوی ها اتهام استفاده از سلاح شیمیایی در منطقه «خان شیخون» را مطرح کردند. در حالی که دمشق میگوید این وزیر خارجه فرانسه است که در آن بیانیه به دولت سوریه اتهام استفاده از سلاح شیمیایی در حادثه «خان شیخون» را وارد کرده است. وزارت خارجه سوریه در این خصوص تصریح کرد که «در بیانیه فرانسه، به گزارش صادره از سوی مکانیزم تحقیق مشترک استناد شده؛ گزارشی که با ارزیابی داخلی فرانسه از حادثه خان شیخون تطابق دارد. در واقع این مکانیزم محصول همکاری مشترک سرویس جاسوسی فرانسه و گروه تروریستی جبهه النصره است و سرویسهای جاسوسی آمریکا، انگلیس و ترکیه نیز در آن دخیل بوده اند و در آن بر گفته های تروریستها استناد شده است.»
ماجرای خان شیخون در جنوب ادلب که در فروردین ماه اتفاق افتاد با استنادات معارضان سوری و متعاقبا فرانسه تبدیل به موضوعی جنجال برانگیر علیه دمشق شد. بنا به گزارش ها در آن حمله بیش از 80 نفر که بیشترشان زن و کودک بودند، کشته و ده‌ها نفر دیگر زخمی شدند. بعد از این حادثه بود که ناوگان دریایی آمریکا به فرمان دونالد ترامپ، با بهانه قرار دادن حمله شیمیایی دولت سوریه به خان شیخون، بیش از 50 موشک به پایگاه هوایی الشعیرات شلیک کردند، حمله ای که آن هم برای تهدید فضای امنیتی محور مقاومت صورت گرفت.
سوم؛ فرانسه و ادعای ارسال سلاح به یمن
طی روزهای اخیر وزارت خارجه فرانسه تأکید کرد که این کشور موضع اخیر آمریکا در مورد ایران و یمن را جدی می‌گیرد. این موضوع یعنی تلاش جدید کشورهای غربی به رهبری آمریکا و جنجال آفرینی فرانسه برای تهدید ایران در جنوب خلیج فارس. اخیرا نماینده فعال آمریکا در سازمان ملل مدعی شد که نیروهای یمنی در ماه جولای از موشک‌های ایرانی «قیام» استفاده کرده‌اند. وی با استناد به این ادعا که اولین بار از سوی عربستان مطرح شد، گفت «تهران قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل را که ایران را از انتقال سلاح به خارج منع کرده‌اند، نقض کرده است.»
بعد از آن ماجرا «الکساندر جئورجینی» معاون سخنگوی وزارت خارجه فرانسه در واکنش به این بیانیه هیلی، گفت: «ما شواهد و قرائن [ارائه‌شده از سوی] آمریکایی‌ها را جدی می‌گیریم و پایبندی ایران به تمام قوانین بین‌المللی از جمله ممنوعیت انتقال سلاح بر اساس قطعنامه 2216 و 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد را بسیار مهم می‌دانیم.»
تلاش فرانسه برای تهدید شاخه های منطقه ای ایران در حالی صورت می گیرد که وزیر خارجه فرانسه که بناست طی روزهای آتی به تهران سفر کند، بیان داشته دیدار چالش برانگیزی با همتای ایرانی خود خواهد داشت. «ژان ایو لو دریان» همچنین در حاشیه نشست شورای امنیت اخیرا گفته «ما با ایران [در مورد موشک‌های بالستیک] و تلاش مستقیم و غیرمستقیم ایران برای ایجاد کانالی مستقیم تا خاورمیانه، با ایران اختلاف‌نظرهای عمیقی داریم.»
این موضوع نشان می دهد که فرانسه تلاش می کند نقش منفی خود را در حوزه موشکی و در فضای منطقه ای که آمریکایی ها تلاش دارند ایران را به واسطه آن تحت تضییقات اقتصادی قرار دهند، بازی کند. نقشی که یکبار دیگر یادآور سناریوها و نقش آفرینی فرانسوی ها در مذاکرات هسته ای ایران با کشورهای 5+1 است.
چرا فرانسه به دنبال بازیگری پارادوکسیکال در مقابله با ایران است؟
برای پاسخ به این سوال ابتدا بایستی به مذاکرات هسته ای ایران و کشورهای دیگر نظری داشته باشیم. فرانسه یکی از کشورهایی بود که در مذاکرات ژنو و لوزان تمام تلاش خود را کرد که موضعی بسیار سرسختانه نسبت به ایران اعلام دارد، حتی در سال 1392 که زمینه ها برای حصول توافق فراهم بود، یکی از موانع اصلی همین فرانسوی ها بودند. برخی از کارشناسان حتی بر آن بودند که فرانسه در حال بازی یک نقش نیابتی به نیابت از عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی در مذاکرات است. این ماجرا صرفا در ژنو هم عملی نشد و فرانسوی ها حتی در لوزان نیز این نقش خود را عملیاتی کردند.
بنا به گزارش روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال، دیپلمات‌های فرانسوی در لوزان، علناً آمریکا و سایر اعضای 1+5 را تحت فشار قرار داده بودند تا قبل از فرارسیدن موعد 31 مارس از دادن امتیاز به ایران در موضوعات اساسی به ویژه سرعت رفع تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل به ایران خودداری کنند. همچنین لوران فابیوس (وزیر خارجه معروف فرانسوی ها برای ایران که سالهای شناخت از او با ماجرای ارسال خون های آلوده در سه دهه پیش نقل محافل بود) با هیئت مذاکره‌کننده این کشور در لوزان تماس می گرفت و به آنها گوشزد می کرد توافقی که اجازه کاهش سریع تحریم‌های شورای امنیت را به ایران بدهد غیرقابل قبول است.[i]
در خصوص رفتارهای فرانسوی ها نسبت به ایران توجه به چند مسئله حائز اهمیت است، نخست اینکه فرانسوی ها به ایران به عنوان یک بازار مصرف برای کالاهای خود می نگرند، بعد از توافق هسته ای با ایران، فرانسوی ها اولین شرکت هایی بودند که وارد ایران شدند، قراردادهای کلانی که شرکت های پژو، رنو، ایرباس و ... با ایران منعقد کردند نشان دهنده این موضع است که فرانسوی ها به صورت بسیار همه جانبه وارد بازار ایران شده اند. این موضوع در حالی است که فرانسوی ها از دیگر سو به دنبال گرم ماندن بازار سلاح منطقه غرب آسیا نیز هستند، نگاهی به قراردادهای تسلیحاتی که فرانسوی ها با عربستان و امارات منعقد کرده اند نشان می دهد که آن ها شدیدا به دنبال گرم ماندن این بازار هستند.
روی دیگر رفتار فرانسوی ها نسبت به ایران این است که ایران نباید بتواند حجم وسیعی از نفوذ معنوی را در سطح منطقه ای داشته باشد. دلیل و چرایی این موضوع را باید در سیاست های حمایتی فرانسوی ها از رژیم صهیونیستی دنبال کرد. از نظر فرانسوی ها توازن قدرت در منطقه غرب آسیا نبایستی به نفع ایران و به ضرر متحدان منطقه ای پاریس از جمله رژیم صهیونیستی و عربستان ساخته شود و به همین واسطه امنیت رژیم صهیونیستی نباید توسط ایران مورد تهدید واقع شود و این موضوع باید در سیاست های اعمال فشار بر ایران مورد توجه قرار گیرد.
