چرا فرانسه بدمستی می کند؟

 

۱۳۹۶/۰۹/۱۵ :: ۱۰:۳۸ محمد علی مسعودی؛ سید حامد دشتکی

چرا فرانسه بدمستی می کند؟

خبرگزاری فارس: چرا فرانسه بدمستی می کند؟

انتظار غلطی در مسئولین شکل گرفته است که می توانند روی فرانسه در مقابل آمریکا حساب کنند. در حالیکه فرانسه ای که با اجازه آمریکا جلو آمده است و در حال بهره بردن است، دلیلی ندارد بازی را به هم بزند.

رئیس جمهور فرانسه چند مدتی است روی برنامه موشکی ایران تمرکز کرده است. امانوئل مکرون اولین نفر در میان روسای کشورهای اروپایی بود که با ترامپ هم صدا شد و صحبت از لزوم محدودیت در برنامه موشکی ایران کرد. آخرین صحبت های مکرون مربوط به چند روز پیش است که در گفتگو با شبکه فرانس 24 گفت: ایران متحد فرانسه نیست و باید در زمینه برنامه موشکهای بالستیک و نقش بی ثبات کننده اش در منطقه تجدید نظر کند.

فرانسه کشوری است که بیشترین تعاملات اقتصادی بعد از برجام را با ایران داشته است. مهم ترین قراردادهای اقتصادی با شرکت های فرانسوی منعقد شده است. لیست تعاملات بسیار گسترده است که در ادامه به مهمترین آنها اشاره می شود.

قرارداد خرید 100 فروند هواپیما از شرکت فرانسوی ایرباس که تاکنون 3 فروند آن به ایران تحویل شده و خرید 20 فروند هواپیما از شرکت فرانسوی ایتالیایی ATR که 6 فروند از آن تحویل ایران شده است. اجرای باقی مانده این دو قرارداد در هاله ای از ابهام است.

قرارداد 20 ساله توسعه فاز 11 پارس جنوبی میان شرکت ملی نفت ایران و دو شرکت «توتال» فرانسه  و «سی ان پی سی» چین به ارزش چهارمیلیارد و 800 میلیون یورو با سهم 50،1 درصدی توتال فرانسه در کنسرسیوم و قرارداد بازیافت گاز مشعل با کنسرسیومی متشکل از شرکت فرانسوی SOFREGAZ و شرکت ایرانی صنعت سازه ثمین با قیمت تقریبی 42 میلیون یورو[1]، توافق ایران خودرو با پژو سیتروئن در زمینه تولید خودرو و تاسیس شرکت مشترک، توافق سایپا با پژو سیتروئن و واگذاری بخشی از سهام سایپاکاشان و تولید مشترک، قرارداد همکاری شرکت رنو با ایدرو و شرکت نگین خودرو با سهم 60 درصدی و 550 میلیون یورویی شرکت رنو، قرارداد همکاری بین سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو)، آلستوم فرانسه و ایریکو (بزرگترین شرکت واگن‌سازی ایرانی) با سهم 60 درصدی شرکت فرانسوی برای تولید واگن[2]، قرارداد بازسازی فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد توسط شرکت فرانسوی[3]، قرارداد مدیریت دو هتل 4 و 5 ستاره فرودگاه امام خمینی(ره) بین گروه مالی گردشگری و گروه هتل‌داری آکور فرانسه[4]، تفاهم نامه ایجاد مرکز تولید و تکثیر گوسفندان نژاد فرانسه، مطالعات ژنتیک و جداسازی برای تولید گوسفند و اشاعه گوسفند دو رگه از نژاد فرانسوی و بومی و اصلاح‌نژاد آنان در ایران با شرکت های فرانسوی و آغاز به کار پروژه مشترک آبزی‌پروری بین دو کشور در جزیره قشم[5]، تفاهم نامه واردات بذر از فرانسه[6]، قرارداد مشترک با شرکت ایپسن ipsen فرانسه برای تولید داروی دیفرلین[7] و تفاهم نامه سرمایه گذاری در حوزه دارو با شرکت سانوفی فرانسه[8]، تفاهم‌نامه همکاری بین آبفای استان تهران و شرکت فرانسوی "سوئز"[9] و  تلاش ایران برای حضور شرکت های فرانسوی در برقی کردن راه آهن تهران- تبریز و  ریل پایه‌کردن بندر امام خمینی(ره) و شهید رجایی و نوسازی 65 هزار کامیون ایرانی[10] است.

تقریبا می توان گفت که بیش از 95 درصد قراردادهای بعد از برجام از نظر ارزش با شرکت های فرانسوی منعقد شده است.

سوال مهم که در بررسی این موضوع مطرح می شود این است که چرا فرانسه علی رغم اینکه بیشترین سود در پسابرجام را از ایران برده است، علیه برنامه موشکی ایران با آمریکا هم صدا شده و به عنوان پیشران این موضوع فعال شده است؟

پاسخ را باید در ساختار تحریم های اقتصادی و طراحی آمریکا برای دوران پسابرجام جستجو کرد. ساختارشناسی تحریم های اقتصادی چارچوب تحلیلی مناسبی برای فهم رفتارهای فرانسه به دست می دهد.

در ساختارشناسی تحریم ها، تحریم را به دو دسته اصلی تحریم بانکی و تحریم غیربانکی تقسیم می کنند. تحریم بانکی به این معناست که بانک های فعال در سطح جهان مسئولیت پیدا می کنند تا در تحریم اهداف مشخص شده از سوی دولت آمریکا همکاری کنند. به عبارت دقیق تر بانک ها مجبور هستند (به دلایل ساختاری و تاریخی و جایگاه ویژه دلار در روابط بانکی جهانی) فرمان آمریکا در تحریم کردن افراد و نهادهای مشخص شده را اجرا کنند. فارغ از اینکه بانک متعلق به کدام کشور باشد. بانک ها به میزان وابستگی به نظام مالی آمریکا مجبور به تبعیت از آن در اجرای تحریم ها هستند. این نوع تحریم در برجام تغییر ساختاری نکرد و تنها اهداف تحریمی کاهش یافت. آمریکا بعد از برجام تسلط بیشتری بر تعاملات بانکی ایران با خارج به دست آورد. یعنی آمریکا می تواند به طور سلبی روابط بانکی ایران با خارج را مدیریت کند. وزارت خزانه داری اجازه تراکنش خارج از ساختار تحریم بانکی به ایران نمی دهد. این ابزاری در اختیار آمریکا برای مدیریت تعاملات بانکی و مصرف منابع ارزی است. لذا طبیعی است اگر آمریکا بخواهد تعاملات با فرانسه راحت تر از تعاملات با جاهای دیگر می شود.

دسته دوم تحریم ها تحریم های غیربانکی است. این تحریم ها شامل تحریم های فناورانه، سرمایه گذاری، تجاری و ... می شود. این نوع تحریم از نظر اجرایی سخت تر از تحریم بانکی است و مدیریت آن هزینه بیشتری نیاز دارد و به همین میزان هم امکان فرار کردن و دور زدن آن وجود دارد. در برجام امتیازهای قابل توجهی به ایران در این بخش داده شد. شاید مهمترین آن اجازه فروش نفت و اجازه سرمایه گذاری در ایران بود. البته این امیتازها مطلق و بدون محدودیت نیست. آمریکا با طراحی مکانیزم بازگشت پذیری سریع تحریم ها (Snap Back) عملا اجازه فعالیت آزاد را از ایران و دیگران گرفت. در آذر ماه 95 (حدود یک سال بعد از برجام) وزارت خزانه داری اعلام کرد که قراردادهای منعقد شده با ایران در صورت بازگشت تحریم ها تنها 180 روز برای تسویه مالی فرصت دارند. در نتیجه این ساختار طبیعی است که برای شرکت خارجی که خواهان همکاری با ایران است نظر آمریکا مهم تر از نظر ایران باشد. به این معنی که شرکت خارجی که تمایل به همکاری در حوزه های اقتصادی با ایران دارد قبل از انکه سراغ ایران بیاید، با توجه به شناختی که از تحریم و عواقب دردناک توجه نکردن به آن دارد، ابتدا به سراغ آمریکا رفته و نظر او را در این موضوع جویا می شود. طبیعی است که شرکت خارجی به استقبال ضرر و زیان مادی نمی رود و دلش نمی خواهد با ریسک بالا عمل کند. از طرف دیگر معنایش این می شود که برای ایران تنها گزینه هایی واقعی است که آمریکا آنها را تایید کرده باشد. این مکانیزم در قرارداد توتال کاملا اجرا شد. در همان زمان قرارداد توتال شنیده شد که شرکت انی ایتالیا برای حضور در ایران مشتاق بود اما آمریکا به آنها اجازه حضور ندادند.

این وضعیت از سوی دولتمردان ایران خوب فهم نشده است و لذا این انتظار غلط در آنها شکل گرفته است که می توانند روی فرانسه در مقابل آمریکا حساب کنند. در حالیکه فرانسه ای که با اجازه آمریکا جلو آمده است و در حال بهره بردن است، دلیلی ندارد بازی را به هم بزند. قراردادهای اقتصادی شیرین فرانسه با ایران حکم شرابی است که آمریکا در جام فرانسه ریخته و فرانسه هم به خوبی این را می داند و از آن مهمتر می داند که هرچه بدمستی بیشتر کند شراب بیشتری گیرش می آید.

پی نوشت:

 

[1] http://www.iscanews.ir/news/837481

 [2] http://ayaronline.ir/1396/05/247940.html

 [3] http://nasimonline.ir/Content/Detail/2085460

 [4] http://www.farsnews.com/imgrep.php?nn=13940624001530

 [5] http://www.maj.ir/portal/Home/ShowPage.aspx?Object=NEWS&CategoryID=1f859718-c1ae-4e17-b1d8-84412547269b&WebPartID=b21b6a80-fe61-403a-9984-f793aa35eed9&ID=8f2e47cf-4f78-473f-923c-69933c40341c

 [6] http://www.isna.ir/news/95061107452/

 [7] http://www.iribnews.ir/fa/news/1510545

 [8] https://goums.ac.ir/find.php?item=14.5330.24054.fa

 [9] http://www.iscanews.ir/news/837481

 [10] http://www.farsnews.com/13960628000583

 

انتهای متن/