بازنده‌های اصلی خروج احتمالی آمریکا از برجام چه کسانی هستند؟
سی‌ان‌ان مانی بررسی کرد
بازنده‌های اصلی خروج احتمالی آمریکا از برجام چه کسانی هستند؟
خروج آمریکا از برجام علاوه بر آسیب‌های احتمالی که در سطح کلان به اقتصاد ایران و دیگر کشورها وارد خواهد کرد، منافع برخی شرکت‌های معروف و حتی گروهی از مصرف‌کنندگان را نیز در معرض خطر قرار خواهد داد.
در حالی که دولت‌های اروپایی طی هفته‌های اخیر حداقل در ظاهر تلاش زیادی در راستای راضی کردن کاخ سفید برای باقی ماندن در برجام از خود نشان داده‌اند، رئیس‌جمهور آمریکا همچنان بر مواضع خود مبنی بر خروج از برجام اصرار می‌ورزد و به نظر می‌رسد حتی سفر رؤسای جمهور فرانسه و آلمان به آمریکا جهت گفتگو با ترامپ در خصوص برجام نیز خللی در تصمیم وی ایجاد نکرده است.
دونالد ترامپ هم در دوران تبلیغات انتخاباتی خود و هم پس از ورودش به کاخ سفید، چندین بار توافق هسته‌ای بین ایران و 1+5 که از آن به‌عنوان برجام یاد می‌شود را بدترین توافق تاریخ نامیده است. او در ایام انتخابات به طرفدارانش وعده داده بود که به‌محض آغاز دوره ریاست جمهوری خود، برجام را پاره خواهد کرد اما با گذشت حدود 16 ماه از فعالیت دولت ترامپ، آمریکا هنوز از برجام خارج نشده است؛ اتفاقی که به نظر می‌رسد این بار در شرف رخ دادن است. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، هفته گذشته پس از دیدار با همتای آمریکایی خود، از خروج قریب‌الوقوع آمریکا از برجام سخن گفت تا در فاصله دو هفته مانده به ضرب‌الاجل 12 می (22 اردیبهشت) ذهن مردم و رسانه‌ها برای اعلام خبر خروج آمریکا از برجام آماده شود. اکنون سؤال این است که اگر درنهایت ترامپ تصمیم به خارج کردن کشورش از برجام بگیرد، بازندگان اصلی این تصمیم چه کسانی خواهند بود؟
پایگاه خبری-تحلیلی سی‌ان‌ان مانی (CNN Money)، بازندگان اصلی خروج آمریکا از برجام را این‌گونه معرفی می‌کند:
1. صاحبان خودرو
ایران چهارمین کشور جهان ازلحاظ حجم ذخایر نفتی به شمار می‌رود و از طرفی به‌تنهایی حدود 20 درصد از کل ذخایر گاز جهان را نیز در اختیار دارد.
پس از آغاز روند اجرای برجام در اوایل سال 2016 تولید نفت ایران به‌سرعت افزایش یافت و اکنون به 3.8 میلیون بشکه در روز رسیده است که یک میلیون بشکه بیش از تولید روزانه نفت این کشور در سال 2015 (قبل از اجرای برجام) است. اگر قرار باشد ایران بار دیگر هدف تحریم‌های نفتی قرار گیرد، عرضه نفت در بازارهای جهانی بار دیگر دچار اخلال خواهد شد و سطح قیمت‌ها از میزان کنونی نیز بالاتر خواهد رفت. از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون قیمت نفت حدود 13 درصد افزایش یافته و متوسط قیمت هر گالن (3.8 لیتر) بنزین در آمریکا نیز اکنون نزدیک به 2.8 دلار است.
جو مک مونیل، تحلیل‌گر ارشد انرژی در موسسه مدیریت ریسک Hedgeye، در این خصوص می‌گوید: «سیاست‌های رئیس‌جمهور در قبال ایران نقش بسیار زیادی در رشد قیمت نفت ایفا کرده است. ما در مورد ریسک عدم عرضه حجم قابل‌توجهی از نفت صحبت می‌کنیم و خواهیم دید که قیمت‌ها باز هم افزایش خواهند یافت».
2. بوئینگ و ایرباس
بزرگترین قراردادهایی که پس از اجرای برجام بین شرکت‌های ایرانی و غربی امضا شده است، به خرید هواپیماهای مسافربری به‌منظور بازسازی ناوگان فرسوده ایران مربوط می‌شود.
بوئینگ جهت فروش 80 فروند هواپیمای مسافربری به شرکت هواپیمایی ایران ایر، قراردادی به ارزش 8 میلیارد دلار با این شرکت به امضا رسانده است و باید در سال جاری میلادی نخستین هواپیماها را در قالب این قرارداد به ایران ایر تحویل دهد. مقامات بوئینگ اعلام کرده‌اند فروش 80 فروند هواپیما به ایران ایر، مستقیماً به حفظ دهها هزار شغل در این شرکت کمک می‌کند. به گفته آنها، حدود 100 هزار نفر از کارکنان این شرکت به‌نوعی در ساخت قطعات هواپیماهایی که ایران ایر سفارش داده است، فعالیت خواهند داشت. علاوه بر این، بوئینگ قصد دارد 30 فروند هواپیمای مسافربری از نوع 737 مکس را نیز به شرکت هواپیمایی آسمان بفروشد.
رقیب اروپایی شرکت بوئینگ یعنی ایرباس نیز می‌خواهد سهمی از بازار ایران داشته باشد. این شرکت قراردادی به ارزش 10 میلیارد دلار را برای فروش 100 فروند هواپیما به شرکت‌ها ایرانی در دست اجرا دارد و اگر دولت ترامپ بار دیگر تحریم فروش هواپیما به ایران را برقرار کند، با توجه به اینکه بخشی از قطعات هواپیماهای ایرباس از آمریکا تأمین می‌شود، این شرکت نیز برای اجرای قرارداد خود دچار مشکل خواهد شد.
3. جنرال الکتریک، فولکس‌واگن و توتال
برخی شرکت‌ها همچنان به دلیل نگرانی از احتمال بازگشت تحریم‌ها، برای سرمایه‌گذاری در ایران تردید دارند اما در این میان تعدادی از شرکت‌های معروف نفتی و غیرنفتی، طی دو سال اخیر وارد بازار ایران شده‌اند.
شرکت فرانسوی توتال در سال گذشته میلادی برای مشارکت در توسعه میدان گازی پارس جنوبی، قراردادی 2 میلیارد دلاری با طرف ایرانی به امضا رساند و شرکت چینی سینوپک نیز قرار است توتال را در این مسیر همراهی کند. البته مقامات توتال حتی در زمان امضای قرارداد در تابستان سال گذشته نیز اظهاراتی محتاطانه داشتند، به‌طوری که پاتریک پویانه مدیرعامل این شرکت در گفتگو با سی‌ان‌ان مانی درباره اجرای این قرارداد در صورت خروج آمریکا از برجام اعلام کرد: «اگر ازلحاظ حقوقی شرایط لازم فراهم باشد، ما قرارداد را اجرا خواهیم کرد. اما اگر به دلایل حقوقی نتوانیم قرارداد را اجرا کنیم، مجبور خواهیم شد آن را مورد تجدیدنظر قرار دهیم».
از طرفی صورت‌های مالی شرکت آمریکایی جنرال الکتریک نیز نشان می‌دهد که این شرکت در سال 2017 میلیون‌ها دلار سفارش از ایران دریافت کرده است. علاوه بر این، شرکت خودروسازی فولکس‌واگن آلمان نیز سال گذشته اعلام کرد که قصد دارد برای اولین بار در 17 سال اخیر اقدام به عرضه محصولات خود در بازار ایران کند.
4. شرکت‌های هواپیمایی و هتل‌های زنجیره‌ای
پس از فروکش کردن تحریم‌ها علیه ایران، شرکت‌های گردشگری توانسته‌اند از مطرح شدن دوباره ایران به‌عنوان یک مقصد تجاری و گردشگری، سود ببرند. شرکت‌های هواپیمایی اروپایی ازجمله بریتیش ایرویز و لوفت‌هانزا پروازهای مستقیم به ایران را از سر گرفته‌اند و دولت ایران نیز شهروندان کشورهای بیشتری را از دریافت روادید برای سفر به این کشور معاف کرده است.
شرکت آکور فرانسه اولین شرکت هتل‌های زنجیره‌ای بود که در سال 2015 پس از توافق وین حضور خود را در بازار گردشگری ایران اعلام کرد. شرکت‌های ملیا (اسپانیا) و روتانا (امارات) نیز برنامه‌هایی را برای هتلداری در ایران تدارک دیده‌اند.
