فرانسه هر ساله بیش از ۲۳% از بودجه ملی را به آموزش اختصاص می دهد و به دقت کیفیت آموزش های ارائه شده و مدارک اعطا شده را زیر نظر دارد. از طرفی، دانشگاه های فرانسه در رتبه بندی های مختلف جهانی همواره در لیست برترین دانشگاه ها قرار گرفته اند. علاوه بر این، تحصیل رایگان در فرانسه نیز یکی از عوامل مهمی است که این کشور را به یکی از مقصدهای محبوب علاقه مندان به تحصیل در خارج کرده است.
چگونگی نظام آموزشی و مدت هر مقطع تحصیلی
تحصیلات پیش دانشگاهی
در کشور فرانسه آموزش کودکان با دوره آمادگی از پنج سالگی آغاز می شود. تحصیلات دوره ابتدایی از ۶ سالگی شروع می شود و پنج سال به طول می انجامد. سپس کلیه دانش آموزان به یک دوره چهار ساله اجباری وارد می شوند.
بعد از آن دوره تحصیلات متوسطه عمومی را آغاز می کنند و به مدت سه سال ادامه می دهند. مجموع تحصیلات پیش دانشگاهی در فرانسه ۱۲ سال است که منجر به اخذ مدرک دیپلم دبیرستان (Bac (Baccalauréat می شود.
تحصیلات دانشگاهی
تحصیلات عالی در فرانسه در دانشگاه ها، مدارس عالی مهندسی و مؤسسه های هنرهای زیبا امکان پذیر است. کسانی می توانند به دانشگاه ها و مؤسسات فوق راه یابند که دیپلم دبیرستان را گرفته باشند. برای ورود به مراکز آموزش عالی دیگری مانند مدارس عالی دولتی (Ecole Nationale)، مدارس عالی خصوصی و نیز مؤسسه هایی که برای تربیت نیروهای متخصص تأسیس شده اند، از داوطلبان امتحان تخصصی می گیرند. در فرانسه شرط ورود به دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی برای خارجیان قبولی در امتحان ورودی سراسری زبان است.
پس از برگزاری کنفرانس اروپا در سال ۱۹۹۸ که طی آن تصمیم گرفته شد کشورهای اروپایی برای تسهیل در مقایسه و تشخیص مدارک تحصیلی در قالبی یکسان اعطای مدرک نمایند، نظامی جدید برای مقاطع تحصیلی آموزش عالی در کشور فرانسه مشهور به (LMD (Licence, Master, Doctorat اعلام شد که از سال ۲۰۰۲ به اجرا در آمد.
این نظام مبتنی بر سیستم آموزشی واحدی موسوم به (ECTS (European Credit Transfer System بوده و در آن دوره های تحصیلی شامل دو سطح قبل از لیسانس و بعد از لیسانس است که اولی شامل سیکل اول و دومی خود در دو سطح سیکل دوم و سوم تعریف می شود.
دوره های تحصیلی
دوره اول یا قبل از لیسانس (سیکل اول)
۱. Diplome d'Etude Universitaire Général) DEUG) یا دیپلم تحصیلات عمومی دانشگاهی
۲. Brevet de Technicien Supérieur) BTS) یا گواهینامه تکنسین عالی
۳. Diplome Universitaire de Technologie) DUT) یا دیپلم مؤسسه های فناوری دانشگاهی
۴. Diplôme d'Etudes Universitaires Scientifiques et Techniques) DEUST) دیپلم تحصیلات دانشگاهی علمی و فنی
کلیه دوره های یادشده شامل حداقل دو سال تحصیل بعد از دیپلم متوسطه است که به موازات سیستم های جدید شامل ۱۲۰ واحد اروپایی است.
۵. Licence یا Licence Professionelle: به طور متعارف شامل ۶ ترم یا سه سال تحصیلات نظری، روش شناختی و کاربردی است که ۱۸۰ واحد را دربر می گیرد (هر ترم ۳۰ واحد). شرط ورود به این دوره داشتن دیپلم دبیرستان یا مدرک معادل آن است. دارندگان مدارک DUT و BTS با یک سال تحصیل می توانند Licence Professionelle را دریافت کنند.
۶ . Maitrise: یک سال تحصیل بعد از Licence یا چهار سال تحصیل بعد از دیپلم دبیرستان (طول دوره مجموعاً چهار سال) را دربر می گیرد.
۷. Maitrise de Science et de Gestion) MSG) وMaitrise de Science et Technique) MST): شامل حداقل چهار سال تحصیل بعد از دیپلم، یا دو سال تحصیل بعد از DEUG و دوره های مشابه یا یک سال تحصیل بعد از Licence است.
شامل حداقل چهار سال تحصیل بعد از دیپلم، یا دو سال تحصیل بعد از DEUG و دوره های مشابه یا یک سال تحصیل بعد از Licence است.
دوره دوم یا بعد از لیسانس (سیکل دوم)
۱.Master: شامل دو سال (چهار ترم) آموزش و پژوهش، گذراندن ۱۲۰ واحد اروپایی و به همراه پایان نامه است و سال اول و دوم آن به ترتیب به Master I و Master II شناخته می شود. این دوره به دو صورت ارائه می شود:
- Master de Recherche یا پژوهشی؛ دو سال درس و پژوهش، ۱۲۰ واحد اروپایی و پایان نامه.
- Master Professionel یا حرفه ای؛ دو سال درس و کار حرفه ای، ۱۲۰ واحد اروپایی و پایان نامه.
۲. Diplome Ingenieur شامل حداقل پنج سال تحصیل بعد از دیپلم متوسطه یا هنرستان یا سه سال بعد از DEUg یا دوره آمادگی موسوم به Préparatoire و به همراه پایان نامه است.
۳. Diplme d'Etudes Approfondies) DEA ) و DESS دوازده تا هجده ماه تحصیل بعد از دوره Maîtrise که شامل دو مرحله درس و پژوهش و به همراه پایان نامه است.
۴. دیپلم های معماری موسوم به DPLG،DESA: شامل ۴٫۵ تا پنج سال تحصیل بعد از دیپلم متوسطه به همراه پایان نامه است.
۵. Magistrat: شامل حداقل پنج سال تحصیل بعد از دیپلم متوسطه یا هنرستان و به همراه پایان نامه است.
سیکل سوم
Doctorat شامل حداقل سه سال پژوهش پس از Master de Recherche یا به عبارتی هشت سال تحصیل بعد از دیپلم دبیرستان و گذراندن واحدها بر اساس نظر Ecole Doctorat می شود و همراه پایان نامه است.
نحوه ارزشیابی مدارک تحصیلی
۱. مدارک DUT، BTS، DEUG، DEUST به مأخذ «کاردانی» ارزشیابی می شوند.
۲. مدرک Licence «کارشناسی» ارزشیابی می شود.
۳. مدرک Licence Professionnelle «کارشناسی حرفه ای» ارزشیابی می شود.
۴. مدرک Maitrise و نیز مدارک MSG و MST به مأخذ «کارشناسی» ارزشیابی می شوند.
۵. مدرک Master برای دوره پژوهشی (Recheche) «کارشناسی ارشد» و برای دوره حرفه ای (Professionnel) «کارشناسی ارشد حرفه ای» ارزشیابی می شود.
۶. مدارک DEA و DESS به مأخذ «کارشناسی ارشد» ارزشیابی می شوند.
۷. مدارک Diplome Ingenieur به مأخذ «کارشناسی ارشد» ارزشیابی می شوند.
۸. مدارک DPLG ،DESA : به مأخذ «کارشناسی ارشد» ارزشیابی می شوند.
۹. مدرک Magistrat به مأخذ «کارشناسی ارشد» ارزشیابی می شوند.
۱۰. مدارک معماری موسوم به DPLG و DESA به مأخذ «کارشناسی ارشد» ارزشیابی می شوند.
۱۱. کلیه مدارک Doctorat «دکترا» ارزشیابی می شوند.
زبان مراکز آموزشی و دانشگاهی
متقاضیان تحصیل در دانشگاه های فرانسه باید به زبان فرانسه تسلط داشته باشند، زیرا تحصیل در این دانشگاه ها به زبان فرانسوی انجام می شود. البته تحصیل در فرانسه به زبان انگلیسی نیز امکان پذیر است، ولی دارای هزینه است. هزینه تحصیل در فرانسه به زبان انگلیسی از هر ترم ۱۵۰ یورو تا ۹۰۰ یورو متفاوت است.
میانگین هزینه تحصیل در مقاطع مختلف
هزینه های تحصیل در دانشگاه های فرانسه بر اساس نوع دانشگاه، رشته متفاوت است. جای تردیدی نیست که تحصیل در دانشگاه های دولتی به دلیل تقبل کردن بخشی از هزینه ها توسط دولت فرانسه بسیار ارزان تر و حتی رایگان است. دولت هر ساله حدود ۱۰,۰۰۰ یورو به ازای هر دانشجو و هر رشته برای دانشگاه های دولتی می پردازد.
میانگین هزینه زندگی در سال برای یک دانشجو
هزینه های زندگی در فرانسه بر اساس شهر محل زندگی، نوع زندگی افراد و… متفاوت است. با وجود اینکه فرانسه در ردیف ده کشور گران دنیا رتبه بندی شده است، اما تسهیلاتی که این کشور برای دانشجویانش در نظر گرفته را نیز نباید فراموش کرد. تسهیلاتی مانند رستوران های دانشجویی، خوابگاه دانشجویی، تخفیف هایی برای حمل و نقل، سینما، استفاده از باشگاه های ورزشی، کتابخانه و… .
با توجه به اعلام سفارت فرانسه در ایران، با در نظر گرفتن تخفیفات مربوط به دانشجویان، متوسط بودجه و هزینه ماهانه مورد نیاز دانشجویان در پایتخت این کشور یعنی پاریس حدود ۱۱۰۰ پوند و برای شهرهای دیگر حدود ۸۰۰ یورو است.
محدودیت سنی برای تحصیل در فرانسه
افراد در تمام سنین می توانند به هر کدام از کالج ها و دانشگاه های این کشور برای تحصیل رایگان مراجعه کنند.
برترین دانشگاه های فرانسه
بورسیه تحصیلی دانشگاه های فرانسه
برای دانشجویان بین المللی، بورس تحصیلی در برخی از دانشگاه های فرانسه، توسط وزارت امور خارجه فرانسه یا سفارت این کشور ارائه می شود.
بعضی دانشگاه ها به دانشجویان زیر ۳۰ سال و دارای صلاحیت های لازم سالانه بورسیه ای ۱۰,۰۰۰ یورویی اعطا می کنند.
وزارت امور خارجه فرانسه کمک هزینه تحصیلی را از طریق بورس تحصیلی عالی ایفل ( The Eiffel Excellence Scholarship Programme) ارائه می دهد، به ویژه برای دانشجویانی که در دوره های کارشناسی ارشد (۱,۱۸۱ یورو در ماه) و دکتری (۱,۴۰۰ یورو در ماه) ثبت نام می کنند.
اکثر کمک های مالی بر اساس نیاز مالی به دانشجویان کمتر از ۲۸ سال اعطا می شوند. مبلغ اعطاشده به عنوان کمک هزینه تحصیلی بر اساس ارزیابی معیارهای اجتماعی بین ۱,۶۰۶ تا ۴,۶۰۰ یورو در سال متغیر است. در عین حال کسانی که واجد شرایط دریافت کمک مالی هستند، شامل معافیت یا کاهش هزینه ی پوشش بیمه می شوند. (لیست بورسیه های برتر فرانسه)
تعطیلات پایان سال تحصیلی
ترم پاییز معمولا در اواخر ماه سپتامبر و ترم بهاره معمولا در اوایل فوریه آغاز می شود و در پایان هر ترم امتحانات جامع برگزار می شود. مدارس و دانشگاه های فرانسه در تعطیلات کریسمس، روزهای مقدس مسیحی و عید پاک تعطیل هستند.
بیمه تحصیلی و درمانی دانشجو در فرانسه
در طول مدت تحصیل، دانشجویان خارجی از بیمه کامل مانند دانشجویان فرانسوی بهره مند می شوند.
آب و هوای فرانسه
آب و هوای این کشور از شهری به شهر دیگر متفاوت است. دمای هوای پاریس هیچگاه خیلی سرد نمی شود و به ندرت شاهد بارش برف است. بارش باران نیز در پاریس به صورت نم نم و همراه با مه است و معمولا زیادتر از یک روز به طول می انجامد.
خشک ترین ماه سال، ماه مه است و خشک ترین بخش کشور فرانسه سواحل مدیترانه در جنوب آن است. بارندگی در فصل های بهار و پاییز بسیار سنگین است و گاهی در شهر کن بسیار زیادتر از شهر پاریس است.
کار و ویزای دانشجویی در فرانسه
فرانسه یکی از کشورهای اروپایی عضو پیمان شینگن است و بالطبع ویزای تحصیلی نیز دارای شرایط و ضوابط خاصی است؛
- ویزای شینگن (کوتاه مدت): اگر مطالعات متقاضی کمتر از سه ماه طول بکشد، متقاضی باید برای ویزای شینگن اقدام کند. این نوع ویزا غیرقابل تمدید است.
- ویزا برای امتحانات ورودی: چنانچه متقاضی قصد شرکت در امتحانات ورودی دانشگاه ها یا کنکور پزشکی فرانسه را داشته باشد، می تواند برای ویزای تحصیلی اقدام کند. در صورت موفقیت در امتحان، متقاضی مجاز به درخواست مجوز اقامتی تجدیدپذیر با اعتبار یک ساله است.
- ویزای موقت بلند مدت: ویزای مدرک تحصیلی به مدت یک ماه، ویزای دانشجویی موقت است که به دانشجو امکان می دهد تا در فرانسه برای مدت شش ماه تحصیل کند. با این ویزای دانشجویی فرانسه نیازی به درخواست مجوز اقامت به صورت جداگانه وجود ندارد.
- ویزای طولانی مدت: اگر مدت زمان تحصیل زیادتر از شش ماه در فرانسه طول بکشد، دانشجو باید برای دریافت ویزای اقامت طولانی مدت یا اقامت طولانی مدت موسوم به VLT-TS اقدام کند. این ویزا به عنوان مجوز اقامت عمل می کند و تا پایان مدت تحصیل اعتبار دارد (معمولا سه سال برای مدرک لیسانس، دو سال برای برنامه ی کارشناسی ارشد و چهار سال برای یک دکترا) طول می کشد.
اخذ ویزا برای والدین یا همسر دانشجو
ویزای همراه فرانسه به خانواده وابسته دانشجو (همسر و فرزندان زیر ۱۸ سال) اعطا می شود. جهت درخواست ویزای همراه، متقاضی اصلی باید حداقل مجوز اقامت یکساله در فرانسه داشته باشد. همچنین، برای پرداخت هزینه های زندگی اعضای خانواده، متقاضی اصلی باید درآمد کافی در فرانسه یا حساب بانکی به مبلغ کافی داشته باشد.
در صورتی که متقاضی اصلی دانشجو باشد و پیش از اخذ ویزای تحصیلی همسر و فرزند داشته باشد، در صورتی می تواند برای اخذ اقامت خانواده خود اقدام کند که پس انداز کافی برای پرداخت هزینه هر یک از اعضای خانواده به مدت حداقل یکسال داشته باشد.
شرایط کار دانشجویی
دانشجویان می توانند در هنگام تحصیل در فرانسه برای کسب درآمد کار کنند. هر دانشجو با پذیرش در دانشگاه یا موسسات آموزشی و کسب اجازه اقامت می تواند حداکثر ۹۶۴ ساعت در سال کار کنند که معادل با ۶۰ درصد ساعات کار تمام وقت است. کار دانشجویی ممکن است در ارتباط با رشته تحصیلی دانشجو نباشد، ولی به او کمک می کند تا از هزینه های زندگی دانشجویی خود بکاهد.
دانشجویان ایرانی برای کارهای نیمه وقت دانشجویی نیازی به دریافت اجازه یا گواهی نیست. درج عنوان اجازه کار روی کارت اقامت دانشجویی یا رسید پرونده اقامت (Récépissé) کافی است.
لازم به ذکر است که در فرانسه حداقل دستمزد که اصطلاحا به آن SMIC می گویند، ۹ یورو ناخالص در ازای یک ساعت کار مفید است. از این جهت ناخالص (Brut) گفته می شود که حدود ۲۰ درصد این مبلغ به منظور تامین اجتماعی کسر می شود.
